Żochowski Jarosław – szczekociński artysta malarz i jego rodzina

Wszyscy interesujący się dziejami naszego miasta wiedzą zapewne, że w Szczekocinach urodził się i spędził większość swojego życia artysta malarz Jarosław Żochowski.

Regionaliści piszący wcześniej o Żochowskim, nigdy nie wspominali o jego rodzinie. Dziś dysponując pewnym materiałem źródłowym chciałbym tę lukę wypełnić.

Jarosław Żochowski urodził się w Szczekocinach w 1894 roku. Jego rodzice, rodem z Radomia, zamieszkali w naszym mieście jeszcze przed 1885 rokiem. Ojciec Stanisław Aleksander był kontrolerem akcyzy, urzędnikiem skarbowym z ramienia władz gubernialnych. Jego pozycja w Szczekocinach była bardzo wysoka, kontrolował produkcję i sprzedaż spirytusu, wyrobów tytoniowych, również obrót solą i cukrem.

Niewiele wiemy o szkołach do których Jarosław uczęszczał. Regionalista Andrzej Wierzbowski, który osobiście go znał, twierdził, że malarstwo studiował w Warszawie. Tam podobno działał w kręgu awangardowych artystów zrzeszonych w artystycznych stowarzyszeniach warszawskich „Blok” i „Praesens”. Potwierdza to znana powszechnie zażyłość Żochowskiego z Henrykiem Stażewski, wtedy jak on młodym artystą, członkiem obu grup.

Jarosław Żochowski nie został w Warszawie, wrócił do rodzinnych Szczekocin i zamieszkał z matką. Matka była właścicielką trafiki, sklepu z wyrobami tytoniowymi. Ojciec zmarł w 1922 r.

Wcześniej, już w 1915 roku, jego najstarsza siostra Janina wyszła za mąż za Mariana Wierusz-Kowalskiego, syna administratora dóbr Szczekociny, aptekarza i nawet przez krótki okres 1911-1913 właściciela apteki w naszym mieście. Druga siostra Marianna Aniela od 1923 roku była żoną Stanisława Rymkiewicza, administratora dóbr Kwilina, a młodszy brat Włodzimierz po ukończeniu szkół, został urzędnikiem Polskich Kolei Państwowych i zamieszkał w Łodzi.

Wielkiego protektora własnej twórczości znalazł Żochowski w osobie Władysława Marca, właściciela apteki i w latach trzydziestych burmistrza miasta. Wtedy zapewne namalował jego portret, do dziś zachowany przez rodzinę. Znanych jest jeszcze kilka innych portretów autorstwa Jarosława Żochowskiego. Wśród zachowanych prac, przeważają jednak akwarelowe pejzaże. Do dzisiaj zdobią ściany wielu szczekocińskich domów.

Osobną grupę stanowią prace wykonane w okresie okupacji, wspólnie z Henrykiem Stażewskim. Dawny kolega z okresu działalności w „Bloku” i grupie „Proens” w trudnym czasie okupacji znalazł schronienie w Szczekocinach. Znanych jest kilka wspólnych prac tych artystów. Podobno ich dziełem jest obraz św. Stanisława Kostki w ołtarzu bocznym nawy głównej szczekocińskiego kościoła. Na pewno odnawiali polichromię kościelną. Potwierdził to we wspomnieniach siostrzeniec Żochowskiego – architekt Tadeusz Wierusz-Kowalski, który pomagał obu artystom.

W ostatnich latach życia, po 1945 roku podupadł na zdrowiu. Ci, którzy go jeszcze pamiętają, mówią o wielkim upodobaniu do alkoholu. Swoje prace zastawiał w sklepie monopolowym, był częstym gościem gospody. Zmarł w wielkiej biedzie 23 grudnia 1949 roku. Jego grób znajduje się na szczekocińskim Nowym Cmentarzu.

Andrzej Wierzbowski wcześniej już wspomniany regionalista szczekociński pisał, że obrazy Żochowskiego były po wojnie wystawiane w Kielcach i część z nich tam się znajduje. Rozpytywałem o nie w muzeum, prawdopodobnie jednak zaszła pomyłka. Informacja dotyczyła artysty z Książa Wielkiego o nazwisku Żechowski.

Prace Jarosława Żochowskiego, te, które się zachowały, znajdują się w rękach prywatnych, wiele z nich, w szczekocińskich domach. Nigdy nie zostały skatalogowane.

Czy teraz, 72 lata po śmierci artysty, nie warto byłoby rozpocząć akcji ich skatalogowania? Póki to jeszcze jest możliwe jego obrazy i grafiki należałoby sfotografować i opisać.

A może niektóre z prac Jarosława Żochowskiego udałoby się pozyskać do Szczekocińskiej Izby Regionalnej?

Również warto zastanowić się nad upamiętnieniem miejsc, w których mieszkał: Do dzisiaj przetrwał dom Członkowskich przy Senatorskiej 1, gdzie się urodził i mieszkał z rodzicami i dom Kulińskich, również przy Senatorskiej.  Dom Pisarskich przy Śląskiej, gdzie zmarł, niestety już nie istnieje.

Twórczość tego powoli zapominanego już artysty i ślady z nim związane, koniecznie trzeba przed zapomnieniem uchronić.