1 stycznia 1923 roku Szczekociny odzyskały prawa miejskie

Ludzie, miejsca i wydarzenia – to elementy składowe mojej cyklicznej opowieści o historii Szczekocin. Mieszam je ze sobą niczym przysłowiowy groch z kapustą, z nadzieją, że czytelnicy złożą z nich strawną, czytelną całość. Dzisiaj o wydarzeniu sprzed 100 laty, kiedy przywrócono naszej miejscowości utracone w 1870 roku prawa miejskie; wydarzeniu, którego konsekwencją jest dzisiejsza pozycja Szczekocin.

Niespełna sześć lat po upadku Powstania Styczniowego, w czerwcu 1869 roku Komitet Urządzający, carski organ powołany w 1864 roku w celu likwidacji resztek samodzielności administracyjnej i wprowadzenia instytucji rosyjskich w Królestwie Polskim, wydał w imieniu cara ukaz o przemianowaniu ponad trzystu polskich miast na osady. Wśród nich znalazły się Szczekociny. Choć ukaz w żadnym fragmencie nie wspominał o popowstańczych represjach to i tak powszechnie uważa się, że to one były decydujące. Oficjalnymi kryteriami były: wysokość dochodów miejskich, liczba ludności i udział procentowy ludności rolniczej wśród mieszkańców. Miejscowości, gdzie globalna wysokość podatku była niska, a procent ludności rolniczej wysoki, traciły prawa miejskie. Prowincjonalne miasteczka Królestwa Polskiego w czasach zaborczych były bardzo zacofane, co oczywiście, w dużej mierze, było konsekwencją zaborczych rządów. Tak naprawdę, wiele z nich, to można wyczytać w relacjach podróżujących po Polsce cudzoziemców, niewiele, albo wcale nie różniło się od wsi.

53 lata później, już w wolnej Polsce, nasze władze, prowadząc politykę odbudowy i przywracania znaczenia polskiej prowincji rozpoczęły proces przywracania praw miejskich ośrodkom, które historycznie i gospodarczo na to zasługiwały. W październiku 1922 roku Rada Ministrów rozporządzeniem nr 886 utworzyła miasto Szczekociny, w dawnych historycznych granicach z Zarzeczem i Nawsiem. Włączono również folwark Tęgobórz, ale ten związek okazał się nietrwały.

Rozporządzenie określało datę utworzenia miasta na 1 stycznia 1923 roku, ale procedury trwały cały rok. W marcu 1923 roku komisja zdawczo odbiorcza złożona z przedstawicieli władz powiatu włoszczowskiego, Szczekocin, Moskorzewa, Rokitna i Irządz określała granice i je akceptowała. Szczekociny reprezentowali: dotychczasowy wójt Wojciech Fabjański oraz Stanisław Jarmundowicz, Władysław Marzec i Tomasz Członkowski. Ta czwórka stanowiła wtedy tymczasowy Zarząd Miasta. Wieś Zarzecze-Zagrodniki i Zarzecze-Przedmieście reprezentowali ich sołtysi: Jan Moś i Jan Derek a Nawsie sołtys Józef Wrona. Przedstawiciel dworu i Tadeusza Halperta przekazywał obszar dóbr do niego należących: lasek Gąszcze, Waligórę, Wielkie Łąki, dwór Wymysłów i Dębowiec.

Dopiero w październiku 1923 roku przeprowadzono wybory do władz miejskich. Burmistrzem został rolnik Jan Rak z Zarzecza a zastępcą bednarz Józef Caban. Ławnikami: szewc Władysław Maszczyński, rolnik Michał Górski i kupiec Szlama Hersz. Wybrano 24 radnych i 6 zastępców. W ten sposób zakończył się wielomiesięczny proces tworzenia nowych, już miejskich struktur władzy.

Mam nadzieję, że ta garść informacji rozjaśni nieco zawikłane dzieje i historyczne związki między poszczególnymi obszarami dzisiejszych Szczekocin. I przygotuje grunt do obchodów 100 rocznicy tego ważnego dla naszego miasta wydarzenia.